Vent : حرکت آزادانه گاز( هوا) به داخل یا خارج .
ونتیلاتور دستگاهی است که کار تنفس را برای بیمارانی که به طور موقت یا دائم دچار مشکلات تنفسی هستند انجام می دهد.
فیزیولوژی
جایگزینی اکسیزن و خارج شدن دی اکسید کربن توسط ریه ها صورت می گیرد.اکسیژن هوای فرو برده شده به داخل ریهها به خون منتقل شده و دی اکسید کربن از طریق سیستم گردش خون به ریه ها باز گردانده می شود تا از آنجا دفع شود.
هوای دمیده شده به داخل ریه ها شامل 79 درصد نیتروژن، 96/20 درصد اکسیژن و 04/ 0 درصد دی اکسید کربن بوده و هوای بازدم خارج شده از ریه ها شامل 79 درصد نیتروژن ، 17 درصد اکسیژن ، و 4 درصد دی اکسید کربن است.
چگونه کارمی کند
دستگاه ونتیلاتور اکسیژن و هوا را به میزان مورد نیاز برای بدن با هم ترکیب نموده ، سپس آن را توسط تیوب های مخصوصی تحت عنوان "مدار تنفسی" به بیمار تحویل می دهد . گاز (هوا) موجود در و نتیلاتور قبل از تحویل به بیمار ، تبدیل به بخار مرطوب شده و سپس از طریق مدار تنفسی منتقل می شود.
نیاز به ونتیلاتور
به طور کلی هر بیماری که سیستم تنفسی وی نتواند پاسخگوی نیازهای تنفسی اش باشد ، نیازمند سیستم کمک تنفسی است و عمد تاً به بیماریهای قلبی- ریوی مرتبط است.این دستگاه معولاً در بخش های ICU, CCU, NICUو البته اورژانس وجود دارد.
تنظیمات دستگاه
پارامترهای زیادی قبل از اتصال دستگاه ونتیلاتور به بیمار و حتی حین عملکرد دستگاه قابل تنظیم توسط پزشک خواهد بود.
برخی از این پارامترها عبارت است از :
حالت کاری دستگاه CMV-SIMV-CPAP.حجم جاری (حجم هوای دم یا بازدم در مد تنفسی طبیعی حدود500 میلی لیتر) نرخ جریان هوا ، فشار هوا وحجم در دقیقه ( حجم هوای دم و بازدم در هر دقیقه)
مشکلات دستگاه
معمولاً لوله های هوا و اتصالات دچار مشکل می شوند . لوله های آسیب دیده و پوسیده باید سریعاً تعویض شود .مرطوب ساز و نبولایزرها احتمال مسدود شدگی دارند، تمیز کردن مداوم آنها ضروری است . در صورتی که مایع ( خون، ادرار، سالین، بتادین، آب و ... ) وارد دستگاه شود لازم است دستگاه سریعاً باز و قسمت های آسیب دیده (سوییچ ها، رله ها، موتورها یا فیلترهای هوا ) تعویض شود. چک کردن ماهانه جریان نشت الکتریکی و کالیبراسیون هر 6 ماه یک بار الزامی است.
فیلترهای هوایی لوله بیمار باید مرتباً تمیز یا تعویض شود . لامپ ها، سویچ ها، وسایل فعال کننده ، موتورها و هیترها، وسایل الکتریکی است که به صورت متناوب نیاز به بررسی و تعویض دارد .
شستشو و نگهداری ونتیلاتور
امروزه انواع فراوانی از ونتیلاتور مورد استفاده قرار می گیرد که اکثر آنها با استفاده از فیلتر ، به خوبی محافظت شده و لزوم ضد عفونی نمودن دستگاه را به طور قابل توجهی کاهش داده است . در مورد استفاده از فیلتر باید به موارد زیر توجه داشت:
برای هر بیمار فیلتر جداگانه استفاده شده و پس از جدا شدن بیمار از ونتیلاتور برای بیمار بعدی فیلتر مجدد گذاشته شود.
برای بیمارانی که به مدت طولانی از ونتیلاتور استفاده می کنند، باید فیلتر هر 48 ساعت تعویض شود.
قسمت های مرطوب کننده ونتیلاتور را می توان با استفاده از ماشینهای شستشو یا بخار با درجه حرارت کم ( 70 درجه سانتیگراد ) ضد عفونی کرد . پس از جدا شدن بیمار از ونتیلاتور قسمت مرطوب کننده باید شسته و خشک شده ، سپس برای بیمار بعدی استفاده شود. در مورد بیمارانی که به مدت طولانی از ونتیلاتور استفاده می شود شستشوی آن هر 48 ساعت توصیه می شود.
خشک شدن تمامی قسمتها برای استفاده مجدد ضروری بوده و رشد میکروارگانیسم ها به طور قابل توجهی کاهش می دهد.
از اتر تا ونتیلاتور
پیش از جراحی، متخصص بیهوشی ملاقاتی با بیمار دارد تا بتواند بهترین و مناسب ترین داروها و دوزها را با توجه به شرایط بیمار تعیین کند. اهمیت این مقادیر به علت تاثیر آنها بر ایمنی فرآیند بیهوشی است بر اساس شرایط پزشکی فعلی بیمار، ممکن است متخصص بیهوشی این اطلاعات ار یک بار دیگر در روز جراحی مورد ارزیبابی قرار داده و تغییراتی اعمال کند. پاسخگویی صحیح و دقیق به این سوالات در تعیین داروهای بیهوشی بسیار مهم است.
در پزشکی مدرن، بیهوشی عمومی به عنوان حالتی تعریف میشود که در آن فرد به علت استفاده از داروهای بیهوشی، به طور کامل هوشیاری خود را از دست میدهد. در طی این فرآیند داروهای مختلف و با اثرات متعدد به بیمار داده میشوند که هدف کلی آنها ایجاد حالت عدم هوشیاری، فراموشی و بیدردی است.
انتخاب روش بهینه و داروی مؤثر برای هر بیمار به عهده متخصص بیهوشی است.
بیهوشی عمومی فرآیند پیچیدهای است که مراحل زیر را شامل میشود:
ارزیابیهای پیش از بیهوشی
تجویز داروهای بیهوشی عمومی
معاینه وضعیت قلب و تنفس بیمار
بیدردی
کنترل مجاری ورود هوا
کنترل مایعات
کنترل درد پس از جراحی
ارزیابیهای پیش از بیهوشی
داروهای پیش ازعملاز چندین ساعت تا چند دقیقه قبل از شروع جراحی ممکن است متخصص بیهوشی داروهایی را از طریق تزریق داخل رگ و یا به صورت خوراکی تجویز کند. معمولترین داروهای پیش از عمل عبارتند از ترکیبات نارکوتیک و سدتیو.
انجام بیهوشیبیهوشی عمومی هم در اتاق عمل و هم در اتاق مخصوص بیهوشی قابل انجام است. داروی بیهوشی به یکی از روشهای تزریق داخل رگ IV))و یا استنشاق ماده بیهوشی از درون یک ماسک صورت به بدن وارد میشود. بیهوشی از طریق تزریق داخل رگ سریعتر از استنشاق عمل میکند. بیمار در عرض 20-10 ثانیه به طور کامل بیهوش میشود. داروهای بیهوشی تزریقی معمولاً عبارتند از پریوفول، کتامین، اتومیدیت و ...
حفظ بیهوشی
طول مدت تأثیر مواد بیهوشی بین 5 تا 10 دقیقه است و پس از آن فرایند به هوش آمدن آغاز میشود. برای افزایش مدت بیهوشی (تا زمان پایان جراحی)، باید مقدار مشخص از ترکیبات اکسیژن، NO2 و مواد بیهوشی دیگر از طریق استنشاق به بیمار داده شود. راه دیگر تزریق دوزهای معینی از ماده بیهوشی است. هر گاه سطح مواد بیهوشی در مغز از حد معینی کمتر شود فرآیند ریکاوری (بازگشت به سطح هوشیاری) اتفاق میافتد. از سال 1990، شیوه تزریق کنترل شده مواد بیهوشی با استفاده از پمپ اینفیوژن ابداع شده است. این روش به علت تسریع ریکاوری و کاهش مشکلات پس از بیهوشی (نظیر حالت تهوع و ...) ترجیح داده میشود.
روشهای نوین استفاده از شیوههای انسداد عصبی- عضلانی، بخشی از بیهوشی مدرن است. در این شیوه نیازی نیست که عمق بیهوشی خیلی زیاد باشد. مانیتورینگ این روش به وسیله دستگاه تحریککننده اعصاب محیطی انجام میشود. این وسیله پالسهای الکتریکی کوتاهی را به اعصاب فرستاده و واکنش عضلات را بررسی میکند.
کنترل وضعیت مجاری عبور هوا
همزمان با کاهش هوشیاری در اثر بیهوشی عمومی، میزان عکسالعملهای محافظتی در مجاری عبور هوا (نظیر سرفه کردن) کاهش مییابد و ممکن است الگوی تنفس در اثر اثرات مواد بیهوشی دچار نقص شود. برای باز نگه داشتن مجرای عبور هوا و حفظ پارامترهای تنفس عادی، از لولههای تنفسی استفاده میشود. این لولهها در زمان بیهوشی به داخل مجرای تنفسی بیمار وارد میشود. برای انجام تنفسدهی یک لوله تراشه به داخل گلو هدایت میشود
دستگاه الکتروکاردیوگراف، این نمودار را بر روی نوار کاغذی خط کشی شدهای به طور پیوسته ضبط میکند. اطلاعاتی که روی الکتروکاردیوگرام ضبط میشود، نشان دهنده امواج الکتریکی محرک قلب میباشد. این امواج نمایشگر مراحل مختلف تحریکات قلبی هستند.
سیکل قلبی همراه با الکتروکاردیوگرافی
مرحله اول- استراحت عمومی قلب به مدت ۴/۰ ثانیه
در این مرحله بطون و دهلیزها در حال استراحت اند. خون تیره به وسیله بزرگ سیاهرگهای زبرین و زیرین، به دهلیز راست می ریزد. این خون به خاطر وزنش، از طریق دریچههای لختی - که به هنگام پایان موج T سیکل قلبی پیشین باز شده اند- وارد بطون میشود و آن ها را تا حدی پر میکند. اما برای اینکه خون دهلیزها به طور کامل وارد بطون بشود، دهلیزها باید منقبض شوند. لازم به ذکر است هر ماهیچهای در قلب که بخواهد منقبض شود یا استراحت کند، ابتدا باید موج انقباض یا استراحتش در تمام نقاط آن ماهیچه منتشر شود. پس برای انقباض دهلیزها، ابتدا باید پیام انقباض در سراسر آن ها منتشر بشود. این کار توسط بافت گرهی دهلیز انجام میشود. در بین دو دهلیز، این تنها دهلیز راست است که دارای بافت گرهی است. از سویی کانون زایش انقباضات قلب نیز که همان گره پیش آهنگ میباشد، در دیواره پشتی دهلیز راست و در زیر منفذ بزرگ سیاهرگ زبرین قرار دارد. پس برای انقباض ابتدا گره پیش آهنگ به صورت ریتم خود به خودی تحریک میشود و این پیام انقباض را از طریق ۳ رشته گرهی دهلیز راست به گره دهلیزی بطنی – که در حد فاصل بین دیواره دهلیزها و بطون و کمی متمایل به دهلیز راست قرار دارد – هدایت میکند. طی حرکت پیام از پیشاهنگ به دهلیزی- بطنی، میون های میوکارد قلب که در مسیر انتقال این پیام قرار دارند، منقبض شده و این انقباض از میونی به میون دیگر در دهلیز راست انتشار مییابد و نهایتا از طریق میون های دهلیز راست به میون های دهلیز چپ نیز منتشر شده و کل دهلیزها را فرا میگیرد. البته این پیام نمیتواند از طریق میون های دهلیزها به میون های بطون منتقل شود، چون در دیواره بین بطون و دهلیزها بافت پیوندی رشتهای عایقی قرار دارد که باعث میشود انتقال پیام از دهلیزها به بطون تنها از طریق بافت گرهی که از وسط این عایق رد میشود، صورت گیرد. اگر این بافت عایق نبود، دهلیزها و بطون هم زمان به هم منقبض میشدند و کارایی قلب بسیار پایین می آمد؛ چون در این حالت پس از پمپاژ مقدار کمی خون به بطون، آن ها نیز همین مقدار کم را به سمت بدن و شش ها پمپ میکردند و خون کمی به آن ها میرسید. پس از اینکه این پیام به طور کامل سراسر دهلیز را فرا گرفت، در الکتروکاردیوگرام موج P ثبت میشود. بلافاصله بعد از آن مدت استراحت عمومی قلب یعنی ۴/۰ ثانیه به اتمام میرسد.
حوادث قلب در ابتدای دیاستول
۱) ورود بیش از ۷۵٪ خون از دهلیزها به بطون در اثر وزن خون
۲) انتشار موج انقباض دهلیزها در سراسر دهلیزها ---- ایجاد موج P در الکتروکاردیوگرام
وضعیت دریچه ها:
سینیها ---- بسته؛ تا خون وارد شده به بطون از طریق این دریچهها وارد سرخرگها نشود.
لختیها ---- باز؛ تا خون دهلیزها وارد بطون شوند.
مرحله دوم – انقباض دهلیزها به مدت ۱/۰ ثانیه
در ابتدای ابن مرحله بلافاصله دهلیزها منقبض میشوند و ٪ ۲۵ خون باقی مانده را نیز وارد بطون میکنند. حالا در هر بطن ۱۲۰cc خون موجود است یعنی به طور کلی ۲۴۰cc در بطون. این انقباض به مدت 1/0 ثانیه طول میکشد و از انتهای موج P تا انتهای موج R را در الکتروکاردیوگرام دربرمیگیرد. اما در طی این انقباض در 1/0 ثانیه، دو عمل بسیار مهم نیز همزمان رخ میدهد :
۱) انتشار موج انقباض بطون: بطون موظف اند بلافاصله بعد از انقباض دهلیزها و پرشدن کامل خود از خون، منقبض شوند و خون را به سرخرگها وارد کنند. بنابراین پس از گذشت مدت بسیار کمی از این 1/0 ثانیه (فاصله انتهای P تا Q) موج انقباض بطون که خیلی قدرتمند میباشد، در سراسر بطون منتشر میشود. برای این عمل، گره دهلیزی بطنی که در پایان استراحت عمومی قلب پیام انقباض را گرفته، این پیام را از طریق رشته و الیاف گرهی دیواره بین دو بطن و دیواره بطون و همچنین به کمک الیاف ماهیچهای که برای انتقال پیام تخصصی شده اند، به سراسر بطون و نهایتا به نوک پایین قلب منتقل میکند. اما سرعت هدایت پیام بافت دهلیزی-بطنی و الیاف گرهی دیواره بین دو بطن خیلی کم و در عوض سرعت انتشار پیام الیاف گرهی دیواره بطون خیلی زیاد است. اما چرا؟؟! اگر سرعت این سه قسمت با هم برابر بود، پیام بلافاصله سراسر دیواره بین دو بطن را فرا میگرفت (چون اول به دیواره میانی میرود و بعد از آنجا به سراسر بطن) و دیواره میانی زودتر از جاهای دیگر بطن منقبض میشد. ولی اکنون، در حین اینکه پیام در دیواره میانی منتشر میشود، به سرعت توسط الیاف دیواره بطن ها تمام بطن ها را فرا میگیرد و عملاً این تفاوت سرعت سبب میشود که پیام انقباض در یک مدت تمام بطن ها را فرا بگیرد. این عمل کمتر از 1/0 ثانیه طول میکشد و نهایتا موج QRS را در الکتروکاردیوگرام ایجاد میکند.
۲) انتشار موج استراحت در دهلیزها: همزمان با انقباض دهلیزها، چون بلافاصله بعد از انقباض، دهلیزها باید استراحت کنند؛ پس پیام استراحت در آنها شروع به انتشار میکند. این پیام که اندکی بعد از شروع انقباض آغاز میشود، به مدت کمتر از 1/0 ثانیه طول میکشد (فاصله انتهای P تا Q) و هیچ موجی را در الکتروکاردیوگرام به وجودنمی آورد! چون قدرت موج انتشار انقباض بطون آنقدر زیاد است که این پیام کوچک در QRS گم میشود! به هر حال با پایان موج QRS استراحت دهلیزها شروع میشود.
حوادث قلب در انتهای دیاستول
۱) انقباض دهلیزها ---- وقوع از P تا پایان R (انقباض تغییری در الکتروکاردیوگرام ایجاد نمیکند چون پیام الکتریکی منتقل نمیشود!)
۲) انتشار پیام انقباض بطون ---- ایجاد موج QRSدر الکتروکاردیوگرام
۳) انتشار پیام استراحت دهلیزها ---- زیر موج پیام قوی انتشار انقباض بطون گم میشود!
۴)شنیدن صدای اول قلب
وضعیت دریچه ها:
سینیها ---- بسته؛ تا خون وارد شده به بطون از طریق این دریچهها وارد سرخرگها نشود.
لختیها ---- باز؛ تا خون دهلیزها وارد بطون شوند.
مرحله سوم – انقباض بطون به مدت ۳/۰ ثانیه
بلافاصله با انتشار پیام انقباض، بطون شروع به انقباض میکنند و خون را با فشار بالای سیستولی به سمت سرخرگها پمپ میکنند. این خون با فشار خود از سویی دریچههای یکطرفه لختی را – که فقط به سمت بطون باز میشوند- بسته و باعث شنیده شدن صدای اول قلب میشوند و از سوی دیگر با فشار دریچههای سینی را – که فقط به سمت سرخرگها باز میشوند- باز کرده و وارد سرخرگها میشود. تمامی این مراحل در مدت زمان بسیار کوتاه و در موج S روی میدهند. همچنین دهلیزها بعد از پایان انتشار پیام استراحتشان تا ۷/۰ ثانیه استراحت میکنند. در این مدت خون دوباره از بزرگ سیاهرگهای زیرین و زبرین وارد دهلیز راست میشود؛ اما به دلیل بسته بودن لختیها خون نمیتواند وارد بطون شود و اندک اندک وارد دهلیزها می شود. (این رویه به مدت ۳/۰ ثانیه یعنی پایان انقباض بطنی ادامه می یابد.)
موارد روی داده در موج S:
۱) استراحت دهلیزها و انقباض بطون
۲) بسته شدن دریچههای لختی در اثر فشار خون ناشی از انقباض بطون
۳) باز شدن دریچههای سینی در اثر فشار خون ناشی از انقباض بطون
اما بعد از گذشت اندکی از انقباض بطون (فاصله S تا T) چون بطون بلافاصله بعد از انقباض (اتمام این ۳/۰ ثانیه) باید استراحت کنند، پیام استراحت آنها منتشر میشود و موج T را در الکتروکاردیوگرام ثبت میکند. پس از اتمام این موج بطون نیز شروع به استراحت میکنند. پس استراحت عمومی قلب آغاز میشود، چون دهلیزها نیز ۳/۰ ثانیه است که استراحت خود را آغاز کرده اند. استراحت بطون باعث قطع فشار اعمال شده بر روی دریچهها میشود؛ در نتیجه دریچههای سینی بسته میشوند و صدای دوم قلب را – که کوتاه تر و زیرتر است – به وجود میآورد. از سویی دریچههای لختی که ۳/۰ ثانیه است تحت تاثیر فشار خون موجود در دهلیزها هستند، از این موقعیت یعنی عدم فشار سیستولی استفاده کرده و دریچههای لختی را در جهت بطون باز کرده و شروع به پر کردن بطون میکنند.
نکته: حداکثر انقباض بطون، در ابتدای موج T انجام میشود.
نکته: زمان استراحت بطون ۵/۰ ثانیه و زمان استراحت دهلیزها ۷/۰ ثانیه میباشد.
نکته: باز شدن دریچه صدایی ایجاد نمیکند.
حوادث قلب در سیستول
۱) انقباض بطون به مدت ۳/۰ ثانیه --- فاصله S تا T
2) استراحت دهلیزها
۳) شنیدن صدای دوم قلب
وضعیت دریچه ها:
۱) سینی ها--- ابتدا باز (در هنگام انقباض بطون) و بعد بسته (پس از اتمام انقباض بطون)
۲) لختی ها---- ابتدا بسته (در هنگام انقباض بطون) و بعد باز (پس از اتمام انقباض بطون)
تغییرات ECG در بیماری ها
در تعداد زیادی از بیماری های قلبی ما تغییراتی در نوار قلب داریم که راهگشا میباشد. مثلا در آریتمی قلبی تعداد یا شکل امواج در نوار قلب تغییر میکند. در بیماری های ایسکمیک قلبی معمولاً بسته به حاد یا قدیمی بودن واقعه ایسکمیک و ناحیه رگ های درگیر، ما موج Q عمیق، موج T برعکس یا بالا و پایین رفتن قطعه S T را داریم. در برخی بیماری ها نیز ما انحراف محور قلب را داریم. در برخی بلوکهای قلبی پهن شدن کمپلکس QRS را داریم. در برخی اختلالات الکترولیتهای سرم مانند افزایش پتاسیم خون نیز ما تغییرات ECG داریم
در اوسط سال 1980 نخستین نسل از سامانه های رادیو تلفنی آنالوگ با استفاده از بسامدهایی کمتر از 1GHz تولید شد که به سبب نبود استاندارد جهانی در این زمینه ، سامانه های گوناگونی ظاهر میشد ند . سامانه های آنالوگ ، طیف وسیعی از بسامد را اشغال میکرد ، به همین سبب سامانه های دیجیتال که مراحل تکمیلی خود را میگذراند، جانشین آن ها شدند، که بر اساس استانداردهای اروپایی ، GSM نامگذاری شد. سامانه ی DSC1800 نیز در محدوده 1.8GHz آغاز به کار کرد. عامل مهم سامانه ارتباطات سیار ، کنترل توان بسامد رادیویی آنها بود، و لازم بود این اطمینان ایجاد شود ، که ارتباطات سیار با نسبت سیگنال به نویز (S/N) قابل قبولی ارسال و به کار میروند ، نه با توان رادیویی زیاد و غیر ضروری که باعث تداخل کانالهای همجوار و در نتیجه کاهش ظرفیت شبکه خواهد بود . به همین منظور محاسبه تشعشعات ومیدان های انتشار رادیویی ضرورت پیدا کرد. تاریخچه بررسی تشعشعات رادیویی در سال 1974، ا نجمن بین المللی حفاظت از تشعشعات (IRPA) که عمد تا" به تشعشعات یونیزه هسته ای می پردازد، گروه کاری تشعشعات غیر یونیزه ""NIR ( یعنی تشعشعات غیر هسته ای نظیر تشعشعات تجهیزات رادیولوژی ، امواج نوری ، امواج مایکرویو و فرستنده های رادیویی وغیره ) را تأسیس کرد . این گروه کاری وظیفه داشت کلیه مسائل و موضوعات مربوط به ایمنی محیط زیست برای آحاد جامعه را در مقابل انواع مختلف تشعشعات غیر یونیزه را مورد تحقیق وآزمایش قرار دهد ، و نتایج آن را به انجمن بین المللی حفاظت از تشعشعات گزارش نماید. در کنگره IRPA که در سال 1977 در پاریس برگزار گردید ، این گروه کاری تغییر نام یافت ، و به نام کمیته بین المللی تشعشعات غیر یونیزه(INIRC) تبد یل شد. این انجمن در همکاری با بخش بهداشت محیطی سازمان بهداشت جهانی (WHO) به کمک این گروه توانست ، اسنادی مبنی برحدها و معیار های سلامت جامعه در مقابل تشعشعات را به سازمان بهداشت جهانی ارائه نماید ، که دربرنامه بهداشت محیطی سازمان ملل(UNEP) مورد قبول واقع شد. در هشتمین کنگره بین المللی حفاظت از تشعشعات نیز که در مونترال کانادا در سال 1992 برگزار شد ، کمیسیون تخصصی جدید ومستقلی تحت نام "کمیسیون بین المللی حفاظت از تشعشعات غیر یونیزه" (ICNIRP) تأسیس شد که برای IRPA موفقیتی محسوب میشد ، زیرا عمده ترین وظیفه این کمیسیون تخصصی بین المللی ، بررسی اصولی و علمی مخاطرات ناشی از تشعشعات غیر یونیزه و شکل های مختلف آن و تأثیراتش بر روی محیط زیست بود. این کمیسیون با داشتن 14 عضو اصلی دارای 4 کمیته تخصصی به شرح ذیل است: - کمیته تخصصی امراض واگیردار(Epidemiology) - کمیته تخصصی زیست شناسی(Biology) - کمیته ی تخصصی سنجش تشعشعات(Dosimetery) - کمیته تخصصی تشعشعات نوری(Optical Radiation) راهبردهای کمیسیون ICNIRP : راهبردهای این کمیسیون تخصصی ، انتشار اطلاعات و راهنمایی هایی برای کاهش خطرات ناشی از تشعشعات غیر یونیزه از 0 تا 300GHz بر بهداشت محیط زیست برای همگان است ، که به طور عمده در زمینه انواع مختلف تشعشعات نوری شامل موارد ذیل است : اشعه فرا بنفش،اشعه مرئی و فروسرخ،اشعه های لیزر،میدان های مغناطیسی و الکتریکی ساکن،بسامدهای رادیویی شامل امواج میکروویو و امواج ماوراء صوت میدان انتشار تلفن های همراه گوشی های تلفن همراه که در واقع فرستنده و گیرنده رادیویی کوچکی است، به طورمعمول در هنگام ارتباط در مقابل سر و در نزدیکی گوش و چشم انسان قرار می گیرد، انتشار سیگنال رادیویی توسط این گوشی ها باتوجه به ساختار دریافت و ارسال سیگنال از طریق یک آنتن تک قطبی یا دوقطبی رخ می دهد که درون محفظه دستگاه تلفن همراه تعبیه شده است ،. در لحظه ارتباط ، قسمت سرو گوش انسان به طورکامل در حوزه میدان مغناطیسی و طول موج منتشره از سیگنال ها و در چند سانتیمتری از آن قرار خواهد گرفت .در دستگاه های ثابت (BTS) ، آنتن از یک رشته دوقطبی عمودی تشکیل شده که با پهنای پرتو باریکی و عموما"زاویه ای بین 7 تا 10 درجه قرار دارند. این رشته آنتن ها اغلب در گوشه ی منعکس کننده ها جهت انتشار با پهنای پرتو بین 60 تا 120 درجه تهیه و نصب می شوند و غالبا" بر روی ساختمان های بلند یا برج های آزاد با حد اقل 15 متر ارتفاع مستقر می شوند. بنا بر این امواج منتشره از آنتن ایستگاه های ثابت (BTS) در مقابل تمامی طول بدن قرار می گیرندو عمدتا" فواصل این تعامل با آنتن بزرگتر از است که در آن D حداکثر طول آنتن و طول موج رادیویی است . تحت این شرایط مولفه های میدان مغناطیسی و الکتریکی با فاصله آنتن از بدن انسان و چگالی قدرت RF با مجذور فاصله متغیر است، این ناحیه میدان انتشار نامیده میشود. در گوشی های تلفن همراه ، فاصله بدن تا میدان ، خیلی کمتر از است ، و در این شرایط میدان های RF دارای مولفه های خیلی قوی تری در تعامل با بافت های بیولوژیکی است. واضح است که در این حالت پرتو متمرکز شده در اطراف آنتن ، میزان جذب ناشی از میدان ایزوتروپیک را بیشتر سبب می شود. سنجش تشعشعات رادیویی تابیده بر بافتهای بیولوژیک(Dosimetry) برای بسامدهای بین 800 تا 2GHz واندازه گیری تعامل این محدوده بسامد با بافت های بیولوژیکی، دستگاه هایی تولید شده است که میزان این تعامل را با نسبت SAR (نسبت جذ ب ویژه) بر حسب وات بر کیلوگرم(W/Kg) مورد سنجش قرار می دهند. برای تطبیق میزان اندازه گیری شده ، با حد های اصلی تشعشعات ، که بر اساس فرمول SAR بیان شده است ، میتوان از طریق تجویز نوک آنتن با میزان انرژی جذب شده SAR آنرا محاسبه و بد ست آورد. میزان قدرت جذب شده (SAR) از آنتن گوشی تلفن همراه ، بسیار غیر همگن است و این مقدار در تعا مل با آدمی ، بستگی به قدرت بسامد تشعشعی گوشی ، طراحی آنتن و وضع قرار گرفتن آن در مقابل سر و نیز مد عملکرد گوشی Duty cycle) ) دارد. محل تغذیه آنتن دراین رابطه نیزمهم توصیف شده است. نتایج یک نمونه از میزان SAR اندازه گیری شده که بر اساس آزمایش ها و پژوهش ها و مطابق با استاندارد IEEE/1992 انجام شده ، درجدول ذیل آمده است: Duty cycle میزان SAR بر اساس IEEE توان گوشی همراه بر حسب وات 100% 8W/Kg 7 آثار بیولوژیکی نشریات علمی آثار بیولوژیکی تشعشعات ناشی از میدان های امواج رادیویی(به ویژه امواج مایکرو ویو) را بارها مورد بررسی و تحقیق قرار داده اند ، هر چند که بیشتر این مطالب بطور اخص در رابطه با استفاده از گوشی های تلفن همراه نبوده است ، لیکن اطلاعات آن ها در زمینه احتمال خطر در ایمنی انسان در تعامل با تشعشعات رادیویی است.که عمدتا" ناشی از تجویز این میدان ها بااجسام بدون حفاظ ، و یا اختلاف در پاسخ هایی که با سامانه های گوناگون بیولوژیک بدست آمده ، بوده است. بیشترین نتایج بدست آمده از آثار بیولوژیکی ناشی از قرار گرفتن مدل های حیوانی در معرض میدان های امواج رادیویی شامل پاسخ هایی نظیر بالا رفتن بیش از یک درجه سانتیگراد حرارت در نسج یا بدن بوده، و کم ترین نتایج در رابطه با موضوع سرطان زایی است ، که ذیلا" بآن پرداخته می شود . مطالعات مربوط به سرطان زایی تشعشعات رادیویی استدلال های علمی نشان می دهد که میدان های RF غیر یونیزه بوده و توان ایجاد حرکت در اطراف خود را نداشته و بنابراین با آغازگرآماس سرطانی شباهتی ندارند. به عنوان مثال در تعدادی از مطا لعات آزمایشگاهی، گزارش شده است که تشعشعات رادیویی فاقد آسیب رساندن به بافت DNA که در معرض میدان های RF قرارگرفته اند است . و همچنین گزارشاتی از بی تاثیری میدان های RF پیرامون تغییرات ناگهانی بسامد در ایجاد قارچ های تک سلولی (قندی) در بدن و یاخته های سرطانی خون(بیماری سرطان خون که باعث ازدیاد مفرط گلبول های سفید خون می شوند) روی موش هاواثر ناشی از عدم انطباق فاصله کانونی بسامد روی کروموزمها ، هیچ گونه آثاری بر روی گویچه بی رنگ خون انسان ((Lymphocytes مشاهده و گزارش نشده است. در دو نمونه ازمطالعات بر روی جونده گان، نظریه ای وجود دارد که حاکی از تاثیر مستقیم میدان هایRF بر روی بافت های DNA بوده است ، هنگامی که این آزمایش ها بر روی موش ها در میدان تشعشعات با بسامد 2.45GHz و با چگالی توان محیطی 10W/m2 توسط لای و سینگ انجام گرفت ، مقدار SAR در این حالت برابر با 1.18W/Kg بود، و نشانی ازتغییرات ژنتیکی در مغز حیوان و آزمای یاخته ها وجود داشته است، لای و سینگ در سال(1995) گزارش کرده بودند، موقعی که موش های صحرایی در معرض امواج پالسی شکل( با د یرش 2میکرو ثانیه و 500 پالس در ثانیه ) و امواج CW با بسامد 2.45GHz و SAR های 0.6 & 1.2W/Kg قرار میگیرند ، تعداد ی شکاف های تک رشته در DNA مغز حیوان ظاهر می شود، هر چند که در هردو مقاله هیچ گونه اشاره ای به منابع ، ناپایداری آزمایش و خطاهای ناشی از آزمایش هاو نیزنتایج عددی و رقمی ارائه نکرده بودند. این آزمایش ها می بایست قبل از آن که نتایج آن ها در مسائل مربوط به ایمنی بیولوژیکی بکار برده شود ، تکرارمی شد ند، به ویژه آن که مراکزعلمی اظهار نظر کرده بودند که میدان های RFسم زا (genotoxic)نیستند. به علاوه در مطالعات روی حیوان ها بیش تر این بررسی ها حاکی از فقدان اثرگذاری تشعشعات رادیویی در جسم (مثل بدن) و جرم یاخته حیوانات بوده است. بخشی از این آزمایش ها یی که توضیح داده شد در راستای استفاده از میدان های RF در بسامدها و مدوله سازی های مختلف ناشی از کاربرد تلفن های همراه است ، که بر اساس استدلال ها و اظهار نظرها این میدان ها فاقد حرکت بوده و شباهتی به آغازگر سرطان و دلیلی برای تحریک یا مولد بافت های سرطانی و یا تومورها را به طور ذاتی ندارند. آزمایش های دیگری مبنی براین که تشعشعات رادیویی ممکن است بر روی پیشرفت تومورها از طریق افزایش در سرعت یاخته ها یا از طریق تاثیر معالجات به طریقی که تغییراتی در باروری ناشی از مجراهای سیگنال دهی ،ویا هدایت در جهت ازدیاد و تلفیق DNA ، تاثیر بگذارد ، بیان شده است. از آن جاکه شارهای یونی از طریق غشاء سلول ، باعث ترکیب سیگنال دهی های قوی میشود ، در بعضی از گزارش ها اظهار نظر شده است که تشعشعات رادیویی ممکن است مستعد اثر گذاری بر روی شارهای یونی از طریق اثر گذاشتن بر ایجادتپش های متناوب بر روی یون های مثبت پتاسیم و سدیم درون سلول های قرمز خون حیوانی که در معرض تشعشعات رادیویی و امواج مایکرویو قرار گرفته است ، باشد.آزمایش هایی هم در شرایط تقسیم و تکثیر سلول ، تحت میدان های RF روی گویچه بی رنگ خون انسان توسط اتحادیه ویژه DNA انجام و گزارش شده است ، که در هردو آزمایش تقسیم و تکثیر سلول در هنگام تابیدن تشعشعات رادیویی ، با میزان SAR به مقدار 25W/Kg نشان داده است که هیچ گونه تغییر یا فشرده گی حتی در SAR های بالاتر در آنها حاصل نشده است. همچنین مطالعات ونظریه هایی پیرامون تاثیر گذاری تشعشعات رادیویی امواج CW و پالس بر پیشرفت تومورهای پوستی در حیوانات ارائه شده است. در مقابل این گزارش ها، مطالعاتی مبنی بر تزریق یاخته های حیواناتی که در معرض تشعشعات بسامد رادیویی سیگنال های CW و پالس قرارگرفته اند، گزارش شده است، که بیانگر فقدان آثار بر روی پیشرفت تومورها بوده است. به ویژه این که این مطالعه ، بی تاثیری پیشرفت تومور های سیاه رنگ قشر ضخیم پوست در موش های صحرایی را که در معرض مداوم میدان های تشعشعی RF و امواج CW و پالس قرار گرفته اند ، نشان داده است که غیر موجه و غیر قابل قبول بوده اند. منابع: 1- Health physics April 1998,Volume 74,Number 4 2-Guideline for limiting exposure to time-varying electric ,magnetic, and electromagnetic field;2004 /www.irpa.net واژه ها و اختصارات: IRPA: International Radiation Protection Association PCN: Personal Communication Network NIR: Non-Ionizing Radiation INIRC: International Non-Ionizing Radiation Committee WH World Health Organization UNEP: United Nations Environment Program ICNIRP:International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection SAR: Specific Absorption Rate